Preto dun cento de investigadores presentan en Vigo avances sobre o control da oxidación lipídica e o uso de antioxidantes

A oxidación lipídica é unha reacción química de natureza radicalaria cuxas principais consecuencias son a formación de radicais libres. Un dos seus principais efectos é a degradación organoléptica dos alimentos e, a nivel celular, tamén inflúe no envellecemento. Este proceso ten, polo tanto, un importante impacto tanto na saúde alimentaria e humana como na economía, polo que os científicos e científicas de todo o mundo traballan para avanzar no control desta reacción. Moitos destes investigadores e investigadoras reúnense esta semana en Vigo no 4nd International Symposium on Lipid Oxidation organizado pola Universidade de Vigo e a European Federation of Lipids, unha federación que reúne 11 asociacións científicas relacionadas con lípidos, graxas e aceites e que representa a 2000 persoas e empresas.

Á fronte do comité organizador local está Carlos Bravo, docente do Departamento de Química Física, que participou no acto de apertura do simposio xunto coa decana da Facultade de Química, Ángeles Peña, en representación do centro e da Universidade e Fátima Paiva, da Universidade de Porto, en nome da European Federation of Lipids, que foron as encargadas de darlles a benvida ás e aos participantes. 

Bravo lembrou na súa intervención que este congreso estaba previsto para xuño de 2020 en Vigo, e tería sido o terceiro International Symposium on Lipid Oxidation. Nel ían participar 200 investigadores e investigadoras de todo o mundo, pero a pandemia fixo que finalmente esa terceira edición tivese que suspenderse ata un ano despois, cando se celebrou o congreso pero en liña. Agora, dous anos despois, a cidade de Vigo acolle o 4th International Symposium on Lipid Oxidation and Antioxidants, desta volta presencial, no museo Marco, ata o mércores día 25.

En total participan 86 persoas de todo o mundo, principalmente de Europa e América, pero tamén de países como Malaisia. Dende a organización sinalan que aínda que esta cifra é inferior á que agardaban cando comezaron a preparar este simposio, para o que se esperaban arredor de 150 persoas, “é todo un éxito, tendo en consideración as incertezas xeradas pola pandemia e a guerra de Ucraína”. De feito, entre os científicos e científicas que non van participar están, “por razóns obvias, varios poñentes rusos e dous ucraínos”, asume Carlos Bravo.

O reto, controlar a oxidación lipídica

A oxidación lipídica é, xunto coa acción dos microorganismos, unha das principais causas do deterioro dos alimentos. Como explica Carlos Bravo,  “esta reacción prodúcese principalmente pola presenza de osíxeno tanto a nivel celular como no ambiente”, e é que do mesmo xeito que o osíxeno é necesario para a vida, tamén é “pernicioso por tratarse dunha substancia de natureza radicalaria que dá lugar a procesos oxidativos radicalarios”. Así, a nivel alimentario, a oxidación lipídica supón grandes perdas económicas pola degradación organoléptica dos alimentos e polos problemas de salubridade asociados, xa que provoca a aparición de sabores estraños, perda de nutrientes e, eventualmente, dá lugar á formación de compostos tóxicos, como explica o científica da UVigo. A isto únese o seu efecto na aparición de radicais libres “que se cre que teñen un efecto directo sobre o envellecemento e a aparición de algunhas enfermidades neurodexenerativas”, engade.

Para facer fronte a esta rección química e minimizar os seus efectos nocivos, explica Bravo, “engádense antioxidantes ás diferentes formulacións”, co obxectivo, ademais de controlar a oxidación lipídica, de “atender ás novas esixencias sociais, nutricionais e de saúde da poboación, o que motivou a aparición de alimentos funcionais e nutraceúticos”, que presentan propiedades beneficiosas para a saúde humana. Precisamente, este é o principal reto dos científicos e científicas que traballan neste campo, destaca o docente da UVigo, “avanzar no control desta reacción tan perniciosa para a saúde humana como para dispoñibilidade de alimentos saudables”. 

Así, as conferencias, sesións de comunicacións e presentación destes tres días de congreso artéllanse arredor de cinco bloques temáticos: os métodos de avaliación de antioxidantes e oxidación lipídica; a oxidación lipídica en sistemas multifásicos e complexos; a oxidación de proteínas e co-oxidación lipídica; os efectos nutricionais e fisiolóxicos e o control da oxidación lipídica no que atinxe ao deseño, fontes e aplicacións de antioxidantes vexetais e mariños.

Ademais, o congreso inclúe cinco ponencias convidadas de destacados expertos e expertas de varios países como Claire Berton Carabin, do INRA de Nantes; Santiago Aubourg, do Instituto de Investigacións Mariñas -CSIC de Vigo; Luciano Saso, da Universidade de La Sapienza de Roma; Mario Estévez, da Universidad de Estremadura; Carolina Aliaga, da Universidad de Santiago de Chile; Riccardo Amoratti, da Universidade de Boloña e Grzegrorz Litwinlenko, da Universidade de Varsovia. Precisamente, Claire Berton Carabin foi a encargada da conferencia de apertura, na que abordou como as estruturas coloidais e a localización dinámica dos reactivos controlan a oxidación de lípidos nas emulsións.