O proxecto Rotend traballa no desenvolvemento dun sistema preditivo de risco de infección de black rot en viñedos

Desenvolver un sistema de predición de podremia negra (black rot) en viñedos baseado na combinación de información meteorolóxica medida a pé de parcela e na cuantificación de esporas fúnxicas no ambiente mediante técnicas aerobiolóxicas e fitopatolóxicas. Este é o obxectivo do proxecto Rotend. Prevención da Incidencia de Black Rot en Viñedo Ecolóxico, unha iniciativa de Viña Meín na que participa un equipo da Universidade de Vigo e a empresa tecnolóxica Monet. 

O proxecto ten unha axuda a Proxectos I+D Individual Nacional, do Centro para el Desarrollo Tecnológico y la Innovación, e fondos Feder da Unión Europea, contando cun orzamento de 393.321 euros e un financiamento do 85%. O seu desenvolvemento arrancou en 2023 e está previsto que remate a finais deste ano. Por parte da Universidade de Vigo participa un equipo da Facultade de Ciencias do campus de Ourense, concretamente do Grupo de Investigación en Sistemas Agroambientais, co catedrático Francisco Javier Rodríguez Rajo á cabeza. A iniciativa é froito e dá continuidade á dilatada traxectoria investigadora en aerobioloxía e determinación do estado fitosanitario de viñedos deste grupo. 

Sobre a relevancia desta acción, o equipo responsable sinala que durante os últimos dez anos as infeccións por black rot elevaron de forma extraordinaria a súa incidencia en zonas vitícolas de clima cálido e húmido do interior de Galicia, converténdose no momento actual nunha das enfermidades emerxentes máis importantes (xunto coas xa endémicas provocadas polo oidio e mildiu) e causando perdas de rendemento de ata un 80%. A pesar desta incidencia, aínda son escasos os estudos que se centran no black rot en España.

A pertinencia do desenvolver este proxecto por parte de Viña Meín Emilio Rojo baséase en dous ítems. Por unha banda, a súa localización no val do Avia, na zona do Ribeiro (Ourense), unha zona xeográfica e climática propensa ao desenvolvemento de enfermidades fúnxicas anuais, particularmente mildiu e black rot. Por outra banda, engaden desde Rotend, este viñedo réxese baixo as premisas da viticultura ecolóxica e biodinámica, limitando ao mínimo o emprego de fitosanitarios.

Liñas de actuación

O proxecto prevé o deseño dun modelo de predición de risco de infección de black rot e a súa validación e posta en marcha no viñedo de Viña Meín. O modelo basearase na citada combinación de información meteorolóxica medida a pé de parcela e na cuantificación de esporas fúnxicas no ambiente mediante técnicas aerobiolóxicas e fitopatolóxicas. Así, a información sobre a incidencia de esporas que hai no ambiente, xunto cos datos microclimáticos específicos do viñedo e os modelos preditivos de desenvolvemento da enfermidade permitirán determinar as posibilidades que ten o viñedo de sufrir un ataque fúnxico.

“Empregando os datos meteorolóxicos e fenolóxicos, a predición meteorolóxica local e os datos de presenza do fitopatóxeno no ambiente implementarase un modelo de intelixencia artificial para determinar e predicir o risco de que se produza un ataque fúnxico e coñecer o momento óptimo de aplicación de tratamentos contra o black rot”, sinalan desde Rotend. O sistema que se propón indicará o momento de aplicación do primeiro tratamento e cando debe renovarse, considerando o risco de enfermidade ademais da eficacia e duración da protección. Devanditos modelos, axustaranse de maneira específica ás condicións dos viñedos de Viña Meín.

Con este traballo, indican os seus promotores, “preténdese conseguir un adianto na estimación da enfermidade, permitindo realizar tratamentos de maneira anticipada, reducindo o número e a intensidade dos mesmos”. Así mesmo nel avaliarase a eficacia de compostos alternativos cun menor impacto medioambiental e estimarase o efecto comparado dos devanditos tratamentos tanto en planta como no solo e o papel da contorna circundante (flora e entomofauna) como reservorio ou pantalla dos axentes patóxenos. “En definitiva, preténdese coñecer en cada momento o risco real de infección co obxectivo de reducir o número de tratamentos químicos fitosanitarios, o que redundará na calidade do viño e a protección do medio ambiente”, comentan desde Rotend.

O traballo do equipo da UVigo en Rotend é avaliar a bioloxía do fungo Guignardia bidwellii (Ellis) Viala and Ravaz nos viñedos de Viña Meín Emilio Rojo a través de mostras; avaliar a concentración dos seus propágulos fúnxicos na atmosfera do viñedo e determinar os posibles umbrais de risco de infección mediante a comparación entre os niveis das súas esporas no aire e os síntomas da enfermidade na planta. Tamén será o encargado de desenvolver unha estación aerobiolóxica de alerta de pragas de posibles infeccións fúnxicas que combine datos obtidos de: modelos fenolóxicos, modelos de predición da cantidade de esporas aerotransportadas requiridas para a infección e algoritmos das condicións meteorolóxicas propicias para o desenvolvemento fúnxico. Por último, determinará o papel como reservorio da contorna circundante ao viñedo, así como dos posibles vectores (avifauna e entomofauna).