360 estudantes de doutoramento inician este curso a súa carreira investigadora na UVigo

40 programas de doutoramento; máis de 340 estudantes de novo ingreso e arredor de 140 teses defendidas cada curso. O ecosistema de posgrao da Universidade de Vigo permite que, ano tras anos, se formen nos tres campus os futuros investigadores e investigadoras do tecido de I+D galego e do resto do Estado. Na actualidade son máis de 1000 as persoas que están cursando estudos des doutoramento na UVigo, dos cales 360 se incorporaron este mesmo curso. Para todos eles a institución académica organizou este mércores un acto de benvida co obxectivo de darlles a benvida “a esta nova etapa da vosa vida”, como salientaba a vicerreitora de Investigación, Transferencia e Innovación, Belén Rubio.

O obxectivo desta xornada, recalcaba, “é ofrecer algunhas claves sobre esta etapa e algunhas pistas para que saibades como estamos e, para min, é unha honra poder dicir que a Universidade de Vigo está moi ben posicionada nos ránkings en investigación, moi preto de entrar entre as 500 primeiras do mundo e iso e conséguese grazas a vós, á xente que se inicia na investigación con moitas ganas e impulso; sodes o futuro, a punta de lanza da nosa institución e temos moita esperanza e confianza en vós e queremos que vos sintades a gusto na que agora é a vosa casa”. 

Na apertura da xornada, o director da Escola Internacional de Doutoramento, Eido, Antonio Pino García, fixo fincapé en que “os estudos de doutoramento deben ser considerados como a xoia da coroa” dunha institución de educación superior, xa que “constitúen o máis alto grao académico que se pode obter” e incidiu en que a formación como persoal investigador non só xera un beneficio para o alumnado, “senón tamén para todos os grupos de investigación aos que ides achegar novos folgos, perspectivas e puntos de vista”.  

40 programas, 360 novos estudantes e 140 defendidas cada ano

A oferta de doutoramento da Universidade de Vigo está conformada por 40 programas, dez do eido social e xurídico; once do ámbito científico; cinco de artes e humanidades; nove relacionados coa enxeñaría; dous coa saúde e outros tres interdisciplinares. Deles, sete están ligados ao campus de Ourense, cinco ao de Pontevedra e os outros 28 a Vigo. De cara ao próximo a UVigo agarda poder estrear un novo título, o programa en Nanociencia e Biomedicina, que substituirá ao de Ciencia e Tecnoloxía de Coloides e Interfaces. 

Entre todos estes programas, a Universidade de Vigo conta actualmente con máis de 1000 estudantes de doutoramento matriculados. Cada curso, explica Pino García, incorpóranse entre 320 e 340 novos estudantes a esta etapa formativa; en concreto, neste 2022/2023 son 360 os novos estudantes de doutoramento, 292 matriculados en primeira convocatoria e o resto no segundo prazo, que se abriu en febreiro.

No que se refire á presentación das teses de doutoramento, a cifra está estabilizada arredor das 140 anuais. Este é un panorama que se vén mantendo nos últimos anos: hai unha década, no curso 2012/2013, defendéronse 160; hai cinco anos 134; e o curso pasado 141. Esta situación tan só se viu alterada no curso 2015/2016 pola extinción de normativas anteriores, o que provocou un importante incremento no número de teses lidas. No curso actual hai 98 teses admitidas ata o momento, pero como puntualiza o director da Eido, “é unha cifra provisional, faltan varios meses e agardamos chegar ao dato do curso pasado e mesmo superalo”. Con todo a pandemia tamén tivo imparte neste programas, e aínda que dende o primeiro momento se puideron ler teses en liña, houbo moitos estudantes que decidiron agardar a poder defendelas presencialmente, o que provocou unha lixeira baixada nas cifras en 2019/2020 e unha posterior subida en 2021/2022. 

Retomar o evento tras o parón da pandemia

Esta é a segunda vez que se organiza unha xornada de benvida para o alumnado de todos os programas de doutoramento da UVigo. Tras unha experiencia piloto que tivo lugar en 2019, a pandemia impediu continuar con celebración destes actos que agora se retoman co obxectivo de converterse nunha cita anual para os investigadores e investigadoras novas que se incorporan cada ano aos programas de doutoramento. Como explica o director da Eido, “esta é unha actuación habitual nas escolas de doutoramento para informar de certas cuestións xerais dos programas. Queremos o alumnado teña unha idea xeral do seu itinerario e doutras cuestións da vida universitaria, pero o peculiar desta estrutura e o perfil de maior madurez dos estudantes fai que sexa preferible facer unha xornada específica de doutoramento en lugar de xuntala con grao e mestrado”. Ademais, o calendario propio destas titulacións require agardar a esta época para que estea todo o alumnado incorporado, “xa que case o 20% dos nosos novos estudantes acceden no segundo período de matrícula, que se abre en febreiro”. Pino García tamén subliñou a importancia de apostar pola presencialidade, “un formato a modo de día de encontro entre estudantes de distintos ámbitos e campus”. 

Programa da xornada 

Á xornada asistiron estudantes tanto do campus de Vigo como de Ourense e Pontevedra, que contaron cun servizo de transporte de balde para desprazarse ao edificio Miralles. A xornada arrancou coa intervención da vicerreitora Belén Rubio, que lles explicou en que consiste o selo de excelencia HR Excellence in Research, co que a Comisión Europea recoñece “a determinadas institucións que imos progresando no aliñamento de políticas de recursos humanos con 40 principios do que se chama a Carta do investigador e o Código de Conducta para a contratación de Investigación”. Na actualidade, en todo o continente hai 700 organizacións con este distintivo, 150 delas en España, sendo a UVigo unha das primeiras en obtelo, en 2017. Nas últimas semanas acaba de recibir un informe positivo provisional para a súa renovación durante tres anos máis. Contar con este selo, destacaba Rubio, é importante por varios motivos, por exemplo, para a obtención de proxectos europeos, e ademais forma parte do Plan Estratéxico da UVigo, que contempla implementar a estratexia HRS4R, establecer procesos OTMR (Open, Transparent and Merit-based Recruitment) para a contratación de persoal e apostar por políticas de ciencia aberta. Sobre este último aspecto, a vicerreitora destacou que tanto a nova Lei de Universidades como a nova Lei da Ciencia “dedican un apartado exclusivo a este nova maneira de entender a ciencia a e innovación e obrigan a que todos os traballos que publiquemos sexan en aberto”, facendo referencia a algúns dos mecanismos e ferramentas dos que dispón a UVigo para este fin. Rubio tamén se referiu na súa intervención á Coara, unha nova coalición da que a UVigo forma parte, que propón un cambio na avaliación da investigación, e que entre outras propostas, “avoga por ter en conta, ademais das publicacións científicas, outros aspectos como os labores de divulgación científica, a transferencia, as patentes ou os contratos con empresas” e animou aos estudantes a ser participativos en todos estes aspectos.
 
Tras a vicerreitora foi a quenda do equipo de dirección da Eido, o Servizo de Xestión de Estudos de Posgrao e a Área de Calidade, que explicaron ás e aos asistentes o itinerario académico dos estudos de doutoramento, comezando por detallar as funcións da Escola Internacional de Doutoramento e as etapas académicas nos estudos de doutoramento, a xestión administrativa, os procedementos, prazos e ferramentas, a calidade nesta etapa formativa e as axudas ao estudo e apoio á mobilidade.

Unha segunda parte da xornada centrouse precisamente na tese de doutoramento, detallando as diferentes etapas do plan de investigación, a redacción, as mencións oficiais (internacional, cotutela e industrial), a constitución do tribunal, o acto de defensa, a plataforma para o depósito en liña e, finalmente, a expedición do título. 

Estas sesións complementáronse coa instalación no vestíbulo do edificio de diferentes postos informativos de servizos como o Centro de Linguas, a residencia, Bolsas, Emprego, a asociación de investigadores APIUVigo, a Oficina de Relacións Internacionais (ORI), a Biblioteca, Escola Aberta de Formación Permanente, Extensión Universitaria, Benestar, Saúde e Deporte, Unidade de Igualdade, ou Voluntariado.