Especialistas de seis países avanzan en Ourense no reto de deseñar novos alimentos e sistemas agroalimentarios utilizando o potencial microbiano

Cando se cumpre un ano da súa posta en marcha, os socios do proxecto europeo Wheatbiome déronse cita este venres no campus de Ourense para facer balance dos seus avances no reto de deseñar novos alimentos e sistemas agroalimentarios utilizando o potencial microbiano e centrándose no caso do trigo. Na iniciativa participan 13 institucións de Hungría, Polonia, Lituania, Holanda, Portugal e España, entre elas a Universidade de Vigo.

Wheatbiome, Unravelling the potential of the wheat microbiome for the development of healthier, more sustainable and resilient wheat-derived food & feed products, é un proxecto que conta cun financiamento de cinco millóns de euros por parte da Comisión Europea no marco do programa Horizon. A súa coordinación corre a cargo de Susana Soares (de Requimte, Rede de Química e Tecnoloxía, participada polas universidades Nova de Lisboa e de Porto) e desde a UVigo Rosa Pérez Gregorio (do grupo CF1 Food and Health Omics), estando tamén como investigador principal do proxecto por parte da institución académica o catedrático Jesús Simal. A asemblea xeral celebrada na Facultade de Ciencias do campus de Ourense contou coa participación de arredor de 40 investigadoras e investigadores, que expuxeron o estado de execución de cada liña de actuación do proxecto. Tamén tiveron a oportunidade de coñecer o Instituto de Agroecoloxía e Alimentación da Universidade de Vigo.

Ferramenta "prometedora"

Segundo explican desde a súa organización, o proxecto, que rematará en decembro de 2026, xorde para entender o papel do microbioma, do conxunto de microorganismos dun ente e as súas interrelacións, no desenvolvemento sostible e como unha ferramenta prometedora para os sistemas alimentarios. Concretamente, engaden, “esta proposta marca o comezo dunha nova era que explorará o papel dos microbiomas nos sistemas de produción de trigo cun enfoque amplo, desde o solo ata a mesa”. Así, os obxectivos Wheatbiome abranguen desentrañar as interaccións do microbioma solo-planta que se poden utilizar para deseñar prácticas agrícolas sostibles, resistentes e con impacto nas características nutritivas do trigo, e a comprensión do papel das comunidades microbianas como moduladoras da calidade dos alimentos e pensos, centrándose en estudar o efecto na immunoxenicidade do trigo do solo ao prato. Tamén ten como misión a avaliación do impacto da interacción entre o microbioma humano e os compoñentes bioactivos do trigo (pre/probióticos e proteínas inmunoxénicas) na saúde dos consumidores e no sabor e a aceptación dos alimentos.

Wheatbiome, comentan desde a súa organización, aborda, no medio da crise de cambio climático actual, “o reto de deseñar novos alimentos e novos sistemas agroalimentarios utilizando o potencial microbiano e a través de actividades innovadoras”, apostando por “unha investigación de vangarda, con fortes lazos de colaboración co mundo académico, a industria, as asociacións de divulgación e as autoridades reguladoras distribuídas ao longo de seis países da UE”. Así, nel participan especialistas das áreas de edafoloxía e química agrícola, ciencia e tecnoloxía dos alimentos e nutrición, alimentación animal e ciencias veterinarias, bioloxía molecular e celular e nutrixenómica e estudos clínicos, contado ademais coa colaboración de expertos en transferencia de coñecemento, industria alimentaria e un equipo de bioinformática.

Balance do primeiro ano de traballo

Neste primeiro ano de traballo, explica Rosa Pérez Gregorio, establecéronse dous casos de estudo a nivel agrícola para avaliar o efecto das condicións meteorolóxicas, prácticas de cultivo ecolóxico (fronte a convencional), rega, tipo de solo e variedades de trigo no microbioma da planta e do solo. Un foi feito en Holanda (Wageningen) e outro en España (Zamora). “Estamos neste momento identificando as proteínas do glute, compostos bioactivos e calidade nutricional para correlacionar a inmunoxenicidade e potencialidade nutricional co microbioma e este, á súa vez, cos diversos factores citados para tentar modular estas propiedades desde o agro, dando ferramentas aos agricultores para producir trigo máis saudable e sostible”, afirma a investigadora. De forma paralela, engade, “estamos a deseñar novos alimentos co trigo recolectado e avaliaremos nesta fase o efecto da fermentación sobre a funcionalidade e impacto na saúde dos consumidores destes novos alimentos e cos subprodutos que se xeren deseñaremos pensos para galiñas avaliando nunha fase posterior o impacto na saúde das galiñas e calidade dos ovos”. O proxecto envolve moitas máis actividades e tarefas, pero actualmente, detalla Pérez Gregorio, “estamos iniciando a fase de deseño de novos alimentos ao mesmo tempo que se tenta modular, ou entender como modular, a parte agronómica”.