“Non me parece adecuada a utilización do predominio do español para minusvalorar as demais linguas que non se consideran comúns”

Convidado como relator da conferencia central do acto de San Tomé de Aquino, Juan Carlos Moreno Cabrera fixo unha sólida defensa das linguas como instrumentos de comunicación e entendemento, afastándose do seu uso tendencioso e politizado ideoloxicamente.
Arredor da idea de que non é preciso falar a mesma lingua para entenderse, o catedrático de Lingüística Xeral da Universidade Autónoma de Madrid, afondou nalgúns dos prexuízos sobre as linguas máis estendidos na actualidade e subliñou que “toda promoción dunha lingua non común a nivel estatal, como pode ser o galego, non vai en detrimento da lingua común, neste caso o castelán”. Neste sentido, Moreno Cabrera afirmou que “non me parece adecuada a utilización do predominio do español para minusvalorar as demais linguas que non se consideran comúns”.
Un dos máis recoñecidos especialistas en temas de lingüística a nivel nacional, Moreno Cabrera conta entre as súas publicacións títulos como Lenguas del Mundo, La dignidad e igualdad de las lenguas, De Babel a Pentecostés: Manifiesto Plurilingüísta ou El nacionalismo lingüístico: una idea destructiva.

O entendemento entre linguas

O catedrático da UAM comezou por desterrar un dos prexuízos máis presentes cando se fala de lingüística: que é preciso falar o mesmo idioma para entenderse. “Este idea emprégase dun xeito tendencioso e interesado, pero non se asenta sobre o coñecemento científico, non é unha verdade incontestable”. Segundo Moreno, o coñecemento dunha lingua permite comprender outras linguas xenética ou xeograficamente próximas e esta capacidade é anterior á ensinanza de ningún idioma. “Un falante de español pode comprender facilmente a un falante de catalán ou de italiano, do mesmo xeito que se entenden dous castelanfalantes de Cuba e de Murcia, é unha capacidade natural que todos temos”.
Sobre esta base Moreno Cabrera achegouse a dous conceptos moi habituais “como son o de lingua común e lingua propia, mal comprendidos se se asentan sobre este tipo de prexuízos”. Para o relator é innegable que o castelán é predominante en España, pero este feito emprégase para desmerecer as linguas non comúns a nivel estatal. É o caso, segundo Moreno, do Manifiesto por la lengua común, “que expresa esta idea con fins reprobables; defendendo que o español é a única lingua na que todos os cidadáns se poden entender tratan de minusvalorar as demais linguas”. Segundo defendeu, o castelán é tan válido para facerse entender en Galicia como o galego en España, “son dúas linguas de comunicación e é indecente dicir que o galego non é unha lingua de comunicación fóra de Galicia, todos temos capacidade para comprendelo”.
Deste xeito, cando se defende o galego, non se ataca á lingua común, porque o galego tamén é unha lingua común. A diferenza, explica, “é que o galego é lingua común en Galicia e lingua de entendemento en España, mentres que o castelán é lingua común nos dous ámbitos. O galego non é lingua común en España, do cal se deduce que é lingua propia en Galicia con desenvolvementos culturais importantísimos”.

O imperialismo lingüístico

Dende o punto de vista do catedrático, se cando se defende o uso do español e o seu crecemento a nivel internacional non se considera que se está agredindo a outras linguas, como o inglés ou o francés, tampouco se pode pensar que se pon en perigo ao español ao defender o galego ou o catalán. “Trátase dunha utilización indigna de accións que non atacan o castelán”, senón que fan que as linguas subordinadas teñan unha posición adecuada ao seu estatus de oficialidade, explica. Para el, este tipo de apreciacións baséase nunha ideoloxía totalitaria que non contribúe á convivencia, nin ao entendemento, nin ao progreso.
Por este motivo, Moreno Cabrera defende a obrigatoriedade do coñecemento destas linguas respectando que se trata de linguas oficiais, de igual xeito que o castelán, “e non podemos pechar o paso a estas linguas que son patrimonio cultural común; exixir que en Galicia todo o mundo domine o galego responde ao mesmo modelo que esixe que en España todo o mundo domine o castelán”.