A Universidade de Vigo renderá homenaxe ás súas pioneiras no acto institucional do Día Internacional da Muller

Mulleres como Concepción Arenal ou Manuela Barreiro Picos tiveron que recorrer ao engano, disfrazándose de homes, para poder entrar na universidade. A súa loita, xunto coa de outras pioneiras como Emilia Pardo Bazán, sementou as bases dun futuro que hoxe é presente e no que o 55’67 % do alumnado universitario galego son mulleres. A todas estas mulleres que abriron camiño dedica a Universidade de Vigo este ano o acto institucional do 8M. “Elas, as primeiras, as discriminadas, as violentadas, as invisibilizadas, conseguiron facerse un espazo de seu nunha época onde o coñecemento non estaba pensado para elas”, explica Águeda Gómez, directora da Unidade de Igualade da UVigo. 

O acto, ao que só se pode asistir con invitación, e que terá lugar o luns 7 de marzo ás 12.00 horas no edificio Redeiras, renderá homenaxe ás mulleres pioneiras na Universidade de Vigo, ás que tomaron un papel activo e protagonista, individual e colectivamente, nás súas aulas cando a presenza feminina era minoritara. O evento, que tamén se poderá seguir en directo a través de UVigoTV, contará coa presenza do reitor Manuel Reigosa; da vicerreitora de Comunicación e Relacións Institucionais, Mónica Valderrama, e de Águeda Gómez, directora da Unidade de Igualdade, que entregarán o décimo Premio do compromiso coa igualdade de xénero da Universidade de Vigo, Uviguala 2022.

As pioneiras

Con este evento a Universidade de Vigo quere render homenaxe a algunhas desas mulleres precursoras, as primeiras en formarse nalgúns dos centros máis antigos da institución académica, as primeiras que conseguiron obter o título, as primeiras en rachar estereotipos e fendas.

Por exemplo, foi un fito a creación en 1879 da Escola Normal de Mestras de Ourense, cando o 56 % das nenas ourensás non estaban escolarizadas. Neste espazo destacou Ernestina Otero, mestra das escolas normais de Ourense e de Pontevedra, que levou a cabo metodoloxías de ensino progresistas e coeducativas coas súas alumnas, inspiradas na súa experiencia formativa na Institución Libre de Ensinanza de Madrid.

Uns anos despois, en 1901, nacía en Vigo a Escola Técnica de Peritos Industriais. Nas súas aulas formáronse, dende 1910, mulleres como M.ª del Carmen Sábada e Capablanca e Pilar Palomar Traver, Rosario Torvieso Monge ou Dolores Lorenzo Salgado. Pero non foi ata 1965 que se graduou a primeira muller perito industrial: Ángela González Garrido. Con todo, transcorridos 120 anos dende a creación desta escola, a fenda de xénero nos estudos STEM segue a ser unha realidade, como explica a directora da Unidade de Igualdade, que destaca como “un feito preocupante” que dende que “a catedrática Luisa Marcos Raña (1917-1973) ocupaba os corredores deste centro, ata o día de hoxe, esa fenda siga igual de marcada, cunha presenza das mulleres matriculadas en Industriais soamente dun 23 %”.

Xa en 1920 botaba a andar a Escola Pericial de Comercio que, como sinala M.ª del Pilar López Vidal, exdirectora, “tivo a presenza de varias mulleres nos seus estudos, en contraste coa máis antiga Escola Técnica de Peritos Industriais”. A primeira titulada da escola en 1926 foi Josefa Costas González, e tras ela foron Pilar Mosquera, Soledad Pelayo ou Ángeles Cabello.

Estas, xunto con outras mulleres pioneiras que se abriron paso nas escolas e facultades da Universidade de Vigo, protagonizan non só o acto do vindeiro luns, senón tamén o almanaque da Unidade de Igualdade deste ano 2022. Este tipo de postas en valor son, segundo destaca Águeda González, “a nosa modesta contribución á creación dunha necesaria xenealoxía que recolla a memoria das mulleres na Universidade de Vigo e corrixa o silenciamento consentido da súa presenza e das súas voces”.  É a determinación por conta a herstory das mulleres da Universidade de Vigo.